Biểu hiện đột quỵ: Làm thế nào để phát hiện trong 5 phút đầu tiên?

Đột quỵ là tình trạng cấp tính rất nguy hiểm, có thể xảy ra bất ngờ và để lại hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện kịp thời. Khi máu không thể lưu thông bình thường đến não, tế bào não sẽ bị tổn thương do thiếu oxy, dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe, từ liệt nửa người, mất khả năng nói, cho đến tử vong. Tuy nhiên, nếu nhận biết được biểu hiện đột quỵ trong vòng 5 phút đầu tiên, bạn có thể cứu sống người bệnh và giảm thiểu các di chứng lâu dài.

Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn cách phát hiện nhanh chóng các biểu hiện đột quỵ dựa trên quy tắc FAST – một quy tắc đơn giản nhưng cực kỳ hữu ích.

1. Đột quỵ là gì và tầm quan trọng của việc phát hiện sớm các biểu hiện đột quỵ?

Đột quỵ (hay còn gọi là tai biến mạch máu não) xảy ra khi máu không thể lưu thông đến não do một mạch máu bị tắc nghẽn (đột quỵ do thiếu máu cục bộ) hoặc vỡ ra (đột quỵ do xuất huyết não). Khi máu không được cung cấp đủ đến não, các tế bào não sẽ nhanh chóng bị tổn thương và chết chỉ trong vài phút.

Mỗi phút trôi qua mà không có sự can thiệp y tế, hàng triệu tế bào não sẽ bị hủy hoại. Thời gian được xem là “vàng” để can thiệp hiệu quả là từ 3-4 giờ đầu sau khi xảy ra đột quỵ. Tuy nhiên, nếu bạn có thể nhận biết các dấu hiệu đột quỵ trong 5 phút đầu tiên, người bệnh sẽ có cơ hội lớn để được điều trị kịp thời, giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm.

Theo Tổ chức Đột quỵ Quốc tế (World Stroke Organization), đột quỵ là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu. Mỗi năm, hàng triệu người trên thế giới phải đối mặt với đột quỵ, và trong số đó, rất nhiều người không kịp thời nhận biết các biểu hiện ban đầu, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.

2. Các biểu hiện đột quỵ và quy tắc FAST

Để phát hiện sớm đột quỵ, bạn chỉ cần ghi nhớ quy tắc FAST. Đây là phương pháp đơn giản và hiệu quả, giúp nhận biết nhanh các dấu hiệu của đột quỵ thông qua 4 bước sau:

2.1. F – Face (Mặt)

Dấu hiệu đầu tiên của đột quỵ có thể xuất hiện trên khuôn mặt. Bạn hãy yêu cầu người bệnh cười hoặc biểu cảm khuôn mặt. Nếu một bên mặt bị xệ xuống, không thể cười đều hoặc không đối xứng, rất có thể đó là dấu hiệu của đột quỵ.

Khi máu không được lưu thông đến vùng não điều khiển cơ mặt, một bên mặt sẽ bị yếu đi, dẫn đến tình trạng cười méo, khó nhấc bên môi lên. Đây là dấu hiệu phổ biến và dễ nhận thấy nhất.

2.2. A – Arms (Tay)

Bước thứ hai trong quy tắc FAST là kiểm tra sức mạnh của tay. Yêu cầu người bệnh giơ cả hai tay lên cao cùng lúc. Nếu một bên tay bị yếu hoặc không thể nhấc lên, đây có thể là một dấu hiệu của đột quỵ.

Khi đột quỵ xảy ra, vùng não điều khiển vận động của tay có thể bị tổn thương, dẫn đến một bên tay không còn khả năng vận động bình thường. Điều này có thể đi kèm với cảm giác tê liệt hoặc mất cảm giác ở tay.

2.3. S – Speech (Lời nói)

Khả năng nói là một trong những chức năng quan trọng của não bộ. Để kiểm tra dấu hiệu này, hãy yêu cầu người bệnh nói một câu đơn giản. Ví dụ: “Hôm nay trời đẹp quá”. Nếu người bệnh nói lắp, nói không rõ ràng, hoặc không thể nói được, đây là dấu hiệu quan trọng cho thấy não bộ đã bị ảnh hưởng bởi đột quỵ.

Đột quỵ thường ảnh hưởng đến trung tâm ngôn ngữ của não, gây ra các vấn đề như khó phát âm, không thể nói hoặc hiểu câu nói của người khác.

2.4. T – Time (Thời gian)

Thời gian là yếu tố quan trọng nhất trong việc xử lý đột quỵ. Khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức. Mỗi phút trôi qua mà không được can thiệp y tế, các tế bào não sẽ bị tổn thương thêm, làm giảm khả năng hồi phục của bệnh nhân.

3. Tại sao hành động nhanh chóng lại quan trọng?

Khi xảy ra đột quỵ, mỗi phút đều rất quan trọng. Nếu người bệnh được điều trị trong vòng 3 giờ kể từ khi triệu chứng xuất hiện, cơ hội hồi phục gần như hoàn toàn. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, các tổn thương não sẽ trở nên nghiêm trọng và không thể đảo ngược, dẫn đến các di chứng vĩnh viễn như liệt, mất khả năng nói hoặc tử vong.

Trong trường hợp đột quỵ do thiếu máu cục bộ (loại đột quỵ phổ biến nhất), các bác sĩ có thể sử dụng thuốc tiêu sợi huyết để phá vỡ cục máu đông. Tuy nhiên, loại thuốc này chỉ có hiệu quả nếu được sử dụng trong khoảng 3-4 giờ đầu sau khi đột quỵ xảy ra. Vì vậy, phát hiện và can thiệp sớm là yếu tố quyết định cơ hội sống còn của bệnh nhân.

Xem thêm:

4. Những yếu tố tăng nguy cơ đột quỵ

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ, bao gồm:

Huyết áp cao: Huyết áp cao là nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ, vì nó làm tăng áp lực lên mạch máu, dễ dẫn đến vỡ hoặc tắc mạch.
Bệnh tim mạch: Những người có tiền sử bệnh tim, đặc biệt là rung nhĩ, dễ có nguy cơ hình thành cục máu đông trong tim, từ đó di chuyển đến não và gây đột quỵ.
Tiểu đường: Bệnh tiểu đường không được kiểm soát tốt sẽ làm tăng nguy cơ tổn thương mạch máu và dẫn đến đột quỵ.
Hút thuốc: Thuốc lá gây hại cho hệ thống mạch máu và làm tăng nguy cơ đột quỵ.

5. Phòng ngừa đột quỵ bằng cách thay đổi lối sống

Đột quỵ là một căn bệnh nguy hiểm, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa được. Bạn có thể giảm nguy cơ đột quỵ bằng cách:

Kiểm soát huyết áp: Theo dõi huyết áp thường xuyên và điều chỉnh lối sống hoặc dùng thuốc để duy trì huyết áp ổn định.
Ăn uống lành mạnh: Chế độ ăn ít muối, ít chất béo bão hòa và nhiều rau củ quả sẽ giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và đột quỵ.
Tập thể dục đều đặn: Tập luyện thường xuyên giúp duy trì cân nặng lý tưởng, kiểm soát huyết áp và cải thiện sức khỏe tim mạch.
Ngừng hút thuốc: Hút thuốc lá là yếu tố làm tăng nguy cơ đột quỵ. Việc từ bỏ thuốc lá sẽ giảm đáng kể nguy cơ này.

6. Kết luận

Phát hiện sớm đột quỵ có thể cứu sống và giảm thiểu tổn thương não cho người bệnh. Quy tắc FAST (Mặt – Tay – Lời nói – Thời gian) là cách đơn giản và hiệu quả để nhận diện các dấu hiệu đột quỵ trong vòng 5 phút đầu tiên. Hãy ghi nhớ quy tắc này và chia sẻ với những người xung quanh để giúp phòng ngừa và đối phó với tình huống khẩn cấp.

Tham gia cộng đồng Youtube , Tiktok , Facebook để được tư vấn miễn phí.

Để hiểu rõ hơn, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc nhận tư vấn trực tiếp TẠI ĐÂY.